Salgın nedeniyle evlerimize kapandığımız bugünlerde vakit geçirecek bir şeyler bulmak her zamankinden daha önemli oldu. Artık televizyon kumandamızın düğmelerine daha sık basıyoruz, arkadaşlarıyla oynayamayan çocuklarımız unuttukları uzaktan kumandalı arabalarını ve konuşan bebeklerini sandıktan çıkarıp tekrar oynamaya başladılar, hatta belki biz de tozlu el konsolumuzu tekrar açıp eski oyunlara sardık, kuaföre gidemediğimiz için yıllar önce hediye gelen ama hiç kullanmadığımız tıraş makinemizi denemeye karar verdik. Kısaca evde zaman geçirdikçe pilli cihazlarımızla daha fazla haşır neşir oluyoruz.
Pil kullanırken dikkat etmemiz gereken ve bilmemizin fayda sağlayacağı birkaç şey var. Kullanım ve bekleme ömürleri, sağladıkları güç ve dayanıklılıkları bakımından çok çeşitli piller, insan ve çevre sağlığı için de dikkatli kullanılmalı ve bittiklerinde doğru şekilde imha edilmeli. Ayrıca bu küçücük nesneler içlerinde nasıl elektrik saklayabiliyorlar? Nasıl çalışıyorlar? Pillerle ilgili merak ettiklerinizi bir yazıda topladık. Eski pilli radyonuzdan hoş bir okuma müziği çalan bir kanal bulduysanız haydi başlayalım.
En Eski Pil Ne Kadar Eski?
Alman arkeolog William König 1938 yılında yaptığı bir kazıda Bağdat yakınlarında yaptığı bir kazıda, içerisinde demir çubuklar ve bunların çevresinde rulo halinde bakır levhalar olan çömlekler buldu ve bunların antik galvanik piller olduklarını iddia etti. Bu fikir her ne kadar heyecan verici olsa da bilim çevrelerince pek kabul gördüğü söylenemez. Bağdat Pili olarak adlandırılan bu çömleklerin güç vereceği, elektrikle çalışan hiçbir cihazın var olmadığı, elektriğin henüz bilinmediği o dönemde pile ihtiyaç duyulması pek de gerçekçi bir görüş değil. Bu çömleklerin çeşitli objeleri akım yoluyla farklı metallerle kaplamak için kullanıldığı görüşü de ortaya atıldı ama gerçek kullanım sebebinden kimse emin değil.
Seğiren Kurbağa Bacağından İlk Pile
Spekülatif ve ezoterik yorumları bir kenara bırakırsak, ilk pilin icadı ilginç bir yanlış anlaşılmanın düzeltilmesine dayanır. 1780’de bir kurbağayı kesip incelemekte olan Luigi Galvani, hayvanın bacağına neşterle dokununca bacağın seğirdiğini gördü. Bunu vücudun içinde elektrik bulunmasıyla açıklayarak fenomene “hayvan elektriği” adını verdi. Galvani bir bakıma haksız değildi, canlıların bedenlerinde elektrik akımı yaratan kimyasal tepkimeler olmaktadır. Ancak söz konusu olayda ölü kurbağanın bacağının seğirmesinin nedeni bu değildi. Yakın arkadaşı Alessandro Volta başka bir şeyi fark etmişti: Kurbağa pirinç bir kancaya asılıydı ve elektriklenmenin asıl nedeninin iki metalin (kanca ve neşter) nemli bir aracı (kurbağa derisi) ile etkileşime girmesi olabileceğini düşündü. Deneylerini sürdüren Volta, 1800 yılında “voltaik pil” adını verdiği ilk gerçek bataryayı icat etti.
Kalem Pil ve Günümüzde Piller
Pilleri uzun zamandır pratik ve kolay enerji kaynağı olarak kullanıyoruz ve gelecekte de kullanmaya devam edeceğiz. Teknolojinin gelişimiyle birlikte araba aküleri hatta sadece aküye sahip elektrikli arabalar, cep telefonu ve laptop pilleri ile bunların taşınabilir versiyonları olan powerbank gibi çok farklı çeşitleri ortaya çıkmışsa da kalem piller ve diğer taşınabilir, değiştirilebilir, kolay kullanımlı pil çeşitleri evlerimizde, ofislerimizde, taşınabilir cihazlarımızda en geniş kullanım alanına sahip olmayı sürdürüyor.
Televizyon kumandalarından saatlere, oyuncaklardan müzikçalarlara ve binlerce farklı çeşitte cihazda en sık kullanılan piller AA ve AAA boyutundaki kalın kalem pil ve ince kalem pil olarak bilinen 1.5V pillerdir. Dünyada en çok tercih edilen bu pilleri en uygun fiyatlara ToptanTR'de bulaiblirsiniz. Duracell, Energizer, Kodak, Toshiba gibi büyük ve güvenilir markaların en kaliteli pil çeşitlerinin arasında kalem pillerin yanında şişman pil, orta boy pil ya da kalın pil olarak da bilinen C pil ve D pil çeşitleri ile artı ve eksi kutupları aynı tarafta olan 9V piller en çok kullanılan piller arasındadır. Temelde aynı olsalar da markalar ürettikleri pillerde farklı bileşenler ve teknolojiler kullanabilirler. Duracell alkalin piller diğer pillerden çok daha uzun bekleme süresine sahip olmasıyla bilinir ve 10 yıla kadar dayanmaktadır. Yine Duracell pillerinde bulunan Powercheck teknolojisi sayesinde Duracell göstergeli piller kalan pil miktarını göstererek pilin bitme zamanı hakkında fikir verir. Duracell Ultra ve Duracell Turbo Max pilleri alkalin Duracell pillerden bile daha uzun ömür sunar ve yüksek güç gerektiren cihazları çalıştıramayacak kadar azaldıklarında bile düşük güç gerektiren cihazlarda uzun süreler boyunca çalışmayı sürdürebilirler.
Bu kadar sık kullanılan pillerin tek kullanımlık kalması beklenemez. Yıllarca tekrar tekrar kullanmaya uygun, şarj edilebilir piller cihazlarınızı çok daha uzun süre çalıştırmanıza izin verir. Şarj edilebilir kalem piller 750 mAh, 900 mAh, 1300 mAh ve 2500 mAh şarj edilebilir piller farklı ihtiyaçlara yönelik farklı kapasiteler sunar. Yüksek performansta çalışması gereken el oyun konsolu, müzikçalar, dijital kamera gibi cihazlarda kullanıma çok uygun Duracell şarj edilebilir piller doldurulduktan sonra beklerken güç kaybı yaşamamaları için Duralock teknolojisi ile üretilmişlerdir.
Neden Bu kadar Çok Pil Çeşidi Var?
Bir pil satın almak istediğinizde kullanım alanları ve boyutlarına göre çok sayıda seçenekle karşı karşıya kalırsınız. Pillerin sağladığı akım ve gerilim sabittir oysa her cihazın ihtiyaç duyduğu güç farklı olabilmektedir. Bu sebeple farklı cihazlara uyumlu çalışacak pek çok pil çeşidi geliştirilmiştir.
Uzaktan kumandalar ve oyuncaklarda kullandığımız AA ve AAA kalem piller ve bunların daha büyük kapasite sunan C ve D boyutlu versiyonları ve 9V piller,
Taşınabilir bilgisayarlarımızın bataryalarının içinde yer alan 18650 lityum hücreler,
Saatler ve düşük güç tüketen araba alarmı ve uzaktan kumandası gibi cihazlarda kullanılan CR2032 gibi saat pilleri,
Cep telefonları, RC araçlar ve dahili şarj edilebilir pile sahip elektronik cihazlarda kullanılan Li-Po ve Li-Ion hücreler en çok bilinen ve en yaygın kullanılan pil çeşitlerindendir.
Pil Kullanımda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Piller hayatımızı kolaylaştıran vazgeçilmez teknolojiler olsalar da dikkatli kullanılmadıkları ve doğru şekilde geri dönüştürülmediklerinde sağlığa ve çevreye ciddi zararlar verebilirler. Pil kullanırken bunlara mutlaka dikkat etmelisiniz:
Çocukların pillerle oynamasına kesinlikle izin vermeyin. Oyuncakların pil yuvalarının çocukların açamayacağı şekilde kapatıldığından emin olun. Piller yutulduklarında midede erirler ve çok ciddi zarara sebep olurlar. Pil yutulması halinde ivedilikle hastaneye başvurulmalıdır. Pil paketlerinin sert yapıda olması ve kolayca açılamaması da bu yüzdendir, çocukların açamayacağı şekilde tasarlanmışlardır. Bir dahaki sefere bir pili paketinden çıkarırken zorlandığınızda sinirlenmeyin, elle parçalamaya çalışmak yerine makas ile keserek açın.
Pilleri para, bilezik, yüzük ve metal eşyalarla bir arada tutmayın. Madeni eşyalarla kısa devre olan piller ısınırlar ve eriyebilirler.
Pilin artı ve eksi kutuplarının cihaza doğru yönde yerleştirilmesi önemlidir. Ters takmak pilinizi kullanılmaz hale getirebileceği gibi cihazınıza da zarar verebilir.
Farklı tipte ve markada, eski ve yeni pilleri bir arada kullanmayın. Farklı pilleri bir arada kullanmak pillerinizin akmasına ve cihazınıza zarar gelmesine neden olabilir.
Bitmiş pilleri canlandırmak için ısıtmayın. Pillerin güvenli şekilde kullanılabilecekleri sıcaklıklar 0 ve 40 derece arasındadır. Bunun dışındaki sıcaklıklarda piller doğru şekilde çalışamazlar ve erime, yanma, patlama gibi durumlar ortaya çıkabilir.
Tek kullanımlık pilleri şarj etmeye çalışmayın. Farklı tipteki şarjlı pilleri beraber şarj etmeyin. Pilleri amacına aykırı kullanmak beklenmedik kısa devrelere ve kimyasal tepkimelere yol açarak pillerin erimesine hatta yanmasına ve patlamasına neden olabilir.
Pilin dışındaki koruyucu kılıfı sökmeyin. Bu katman söküldüğünde pilin elektroliti dış etkiye açık kalır ve kısa devre, akma gibi sorunlara yol açabilir.
Akmış pillere dokunmayın. Pil içindeki kimyasallar deriye ciddi zararlar verir, akmış pillerinizle doğrudan temas etmeyin.
Pilleri su ve diğer oksitleyici maddelerle temastan koruyun. Özellikle tuzlu sıvılar pillerin paslanmasına ve ısınmasına neden olarak bir patlamayı tetikleyebilir.
Bitmiş pillerinizi çöpe atmayın. Pilin içindeki kimyasallar çevreye zarar verir. Bitmiş pillerinizi pil toplama kutularına atarak geri dönüşüme göndermelisiniz. Böylece uygun şekilde tekrar kullanılacak hale getirilebilir ya da çevreye zarar vermeden doğru yöntemlerle imha edilebilir. Pillerin geri dönüştürülebilirlik oranları çok yüksektir. Kurşun-asit piller %98, alkali, lityum-iyon, nikel-kadmiyum ve nikel metal hibrit piller %100 oranında geri dönüştürülebilir. Bu sebeple pilleri çöpe atmak ve pillerin üretiminde kullanılan hammaddeleri geri kazanamamak ciddi bir ziyan olur.
